Dyrektywa, która zobowiązuje do ochrony ofiar przestępstw, szczególnie w kontakcie z wymiarem sprawiedliwości i przed wtórną wiktymizacją, nakłada na polskie prawo konieczność wdrożenia wielu przepisów. Polskie prawo staje się coraz lepsze w tym zakresie, wprowadzając nowe przepisy dotyczące ochrony ofiar, zwłaszcza w ramach postępowania karnego (w tym w szczególności dotyczących przesłuchania ofiar). Niestety, dyrektywa ta nie została w pełni wdrożona, wymaga bowiem uwzględnienia specjalnych potrzeb ochrony ofiar podczas przesłuchania.
Przepisy polskie objęły szczególną ochroną dzieci i ofiary przestępstw seksualnych, jednak inne kategorie ofiar, takie jak ofiary handlu ludźmi czy przestępstw z użyciem przemocy, również powinny być uwzględnione. Większość uwagi skupia się na dzieciach i ofiarach przestępstw seksualnych, pomijając inne, ważne grupy osób potrzebujących ochrony. Wprowadzenie przepisów wykonawczych oraz odpowiednich szkoleń dla funkcjonariuszy organów ścigania jest niezbędne dla właściwego wdrożenia tych regulacji. Konieczne jest także zapewnienie odpowiednich warunków przesłuchania, zwłaszcza poprzez specjalnie przygotowane pomieszczenia.
Decyzja o wdrożeniu szczególnych środków ochrony dla ofiar powinna być podejmowana indywidualnie, zgodnie z potrzebami każdej ofiary, a nie tylko w przypadku ofiar przestępstw seksualnych czy dzieci. Wdrożenie tych przepisów wymaga kompleksowego podejścia, zarówno pod względem ustawodawczym, jak i praktycznym, włączając w to odpowiednie szkolenia dla funkcjonariuszy organów ścigania oraz zapewnienie odpowiednich warunków przesłuchania dla wszystkich kategorii ofiar.
Polskie przepisy już od samego początku objęły szczególną ochroną dzieci oraz ofiary przestępstw seksualnych. Ostatnia nowelizacja kodeksu postępowania karnego wprowadziła kategorie szczególnych pokrzywdzonych, takich jak osoby z zaburzeniami psychicznymi czy niepełnosprawnościami. Jednakże istnieje potrzeba uwzględnienia również innych kategorii ofiar, które wymagają szczególnej ochrony, zgodnie z intencją dyrektywy.
Wdrożenie przepisów wykonawczych oraz szkoleń dla funkcjonariuszy organów ścigania stanowi kluczowy element właściwego wdrażania ochrony ofiar. Konieczne jest również zapewnienie odpowiednich warunków przesłuchania dla wszystkich kategorii ofiar, co obejmuje także potrzeby osób z zaburzeniami psychicznymi czy innymi trudnościami.
Wdrożenie przepisów nie ogranicza się jedynie do ich ustanowienia, ale przede wszystkim do ich praktycznego stosowania. Konieczne jest również zrozumienie i przestrzeganie nowych regulacji przez wszystkich uczestników procesu, włącznie z funkcjonariuszami organów ścigania oraz sądami.
prof. Justyna Karaźniewicz
prawnik, profesor w Katedrze Prawa Karnego Uniwersytetu Kazimierza Wielkiego w Bydgoszczy, członkini Stowarzyszenie DROGA.
Wesprzyj naszą kampanię i zapytaj kandydata na europosła, w jaki sposób zamierza chronić ofiary przestępstw!
Kampania realizowana przy wsparciu organizacji #VSE (Victim Support Europe) oraz Stowarzyszenia Pomocy Dzieciom i Rodzinie „ARKA” im. Ks. Juliana Żołnierkiewicza z Olsztyna
Artykuł i kampania społeczna powstały w ramach grantu pt.: „Popularyzacja zapisów europejskiej dyrektywy ustanawiającej normy minimalne w zakresie praw, wsparcia i ochrony ofiar przestępstw”, który jest dofinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach projektu SPLOT WARTOŚCI.
