Kampania #NajpierwGłowaPotemMowa realizowana od 17 do 21 marca ma na celu zwiększenie świadomości na temat mowy nienawiści i konsekwencji jej stosowania.
Przestępstwa z nienawiści to stosunkowo nowe zjawisko w polskim prawie. Zgodnie z przepisami prawa (art. 119, 256 i 257 k.k.), chronione są osoby, które należą do różnych grup, takich jak np. mniejszości narodowe, etniczne, rasowe, religijne, a także osoby o innych poglądach politycznych. Prawo zabrania również szerzenia ideologii nazistowskich, komunistycznych, faszystowskich i totalitarnych. Wszystko to ma na celu zapewnienie pokojowego życia w różnorodnym i demokratycznym społeczeństwie.
Skala zjawiska
Każdego roku od 30 do 300 osób zostaje skazanych za przestępstwa z nienawiści. Choć ich liczba rośnie, wciąż stanowią one tylko około 0,1% wszystkich przestępstw. Zaskakujące jest to, że wykrywalność tych przestępstw jest bardzo niska – tylko około 20% takich czynów zostaje wykrytych. Zwykle sprawcy otrzymują kary pozbawienia wolności w zawieszeniu, ograniczenia wolności lub grzywny. Choć takie przestępstwa są rzadkie, mają poważny wpływ na porządek społeczny.
Rodzaje przestępstw z nienawiści
Przestępstwa z nienawiści dzielą się na kilka typów:
- Przestępstwa kryminalne
- Przestępstwa przeciwko porządkowi publicznemu
- Przestępstwa z użyciem przemocy (np. fizycznej, werbalnej lub symbolicznej).
Ponad połowa takich przestępstw odbywa się w internecie, co zalicza je do tzw. cyberprzestępczości.
Kto popełnia przestępstwa z nienawiści? Kim są ofiary?
Typowy sprawca to mężczyzna w wieku 20-40 lat, który mieszka w mieście, ma słabe wykształcenie,często jest bezrobotny lub jest pracownikiem fizycznym. Z kolei ofiarami najczęściej są muzułmanie, Ukraińcy, Żydzi, osoby czarnoskóre oraz Romowie.
Skutki dla ofiar
Przestępstwa z nienawiści mogą prowadzić do tzw. wiktymizacji wtórnej, czyli dalszego cierpienia ofiar po przestępstwie, a także wiktymizacji pośredniej, dotykającej ich bliskich. Choć często nie ma jednej konkretnej ofiary, takie przestępstwa nie mogą być uznane za przestępstwa „bez ofiar”. Są bowiem wymierzone przeciwko całym grupom mniejszościowym, a ich skutki mają charakter symboliczny, co może prowadzić do szerzenia strachu i nienawiści w społeczeństwie.
Przestępstwa z nienawiści to poważny problem społeczny, który wymaga uwagi i działań, by zmniejszyć jego skalę i skutki.
Kampania #NajpierwGłowaPotemMowa jest realizowana w Polsce i we Włoszech: w Polsce przez Stowarzyszenie DROGA, Federacja Organizacji Socjalnych Województwa Warmińsko-Mazurskiego FOSa, Stowarzyszenie Kobieta na PLUS, NEVER AGAIN Association – Stowarzyszenie NIGDY WIĘCEJ oraz Komenda Wojewódzka Policji w Olsztynie, a we Włoszech przez spółdzielnię socjalną Labins. Organizacja wspierająca kampanię – Olsztyński Telefon Zaufania.
Kampania została dofinansowana ze środków UE z programu Erasmus Plus w ramach projektu „Upskilling organisational potential of stakeholders in providing grassroots services to victims of hate crimes”. Treści kampanii nie reprezentują/ są tożsame ze stanowiskiem UE.