Czym jest przemoc dzieci i młodzieży wobec rodziców?
Przemoc wobec rodziców ze strony dzieci i nastolatków to wciąż zbyt rzadko podejmowany temat, mimo że jego występowanie staje się coraz bardziej zauważalne. Mówimy o niej wtedy, gdy dziecko – niezależnie od wieku – stosuje przemoc fizyczną, psychiczną, werbalną, ekonomiczną lub emocjonalną wobec jednego lub obojga rodziców, opiekunów bądź innych dorosłych pełniących funkcję wychowawczą.
Formy przemocy: więcej niż tylko agresja fizyczna
Przemoc może przyjmować różne formy:
- Fizyczna – bicie, popychanie, rzucanie przedmiotami,
- Psychiczna i emocjonalna – wyśmiewanie, groźby, szantaż emocjonalny,
- Werbalna – krzyki, wyzwiska, obrażanie,
- Ekonomiczna – wymuszanie pieniędzy, niszczenie mienia.
Często towarzyszy jej silne poczucie wstydu i izolacji u rodziców, którzy nie wiedzą, gdzie szukać pomocy, obawiają się stygmatyzacji lub obwiniają się za sytuację w rodzinie.
Dlaczego dzieci stosują przemoc wobec rodziców?
Nie ma jednej przyczyny takiego zachowania. Najczęściej wskazuje się na:
- doświadczenia przemocy domowej (jako świadek lub ofiara),
- zaburzenia emocjonalne lub neurologiczne,
- problemy psychiczne lub uzależnienia,
- brak granic i konsekwencji w wychowaniu,
- napięcia rodzinne i konflikty,
- wpływ mediów społecznościowych i środowiska rówieśniczego.
Nie bez znaczenia są też trudności okresu dorastania, kiedy młodzi ludzie testują granice, a frustracja i impulsywność często nie są jeszcze pod kontrolą.
Skutki przemocy dla rodziców i całej rodziny
Rodzice doświadczający przemocy ze strony dzieci często żyją w ciągłym stresie, lęku i poczuciu porażki wychowawczej. Relacje rodzinne ulegają rozpadowi, narasta izolacja, a z czasem również objawy depresji, wypalenia, a nawet PTSD. Dziecko, które stosuje przemoc, również traci – zaufanie, poczucie bezpieczeństwa, a nierzadko także wsparcie ze strony otoczenia.
Jak reagować i gdzie szukać pomocy?
Najważniejsze to nie bagatelizować problemu. Oto kilka kroków, które można podjąć:
- Nazwij przemoc – przyznanie, że dziecko stosuje przemoc, to pierwszy krok do zmiany.
- Poszukaj wsparcia – pomoc psychologiczna dla rodziny, terapia indywidualna lub grupowa.
- Zgłoś sytuację odpowiednim służbom, jeśli dochodzi do przemocy fizycznej – nie wahaj się skorzystać z pomocy policji, kuratora czy ośrodka pomocy społecznej.
- Wprowadź granice i zasady – stanowcze, ale spokojne reagowanie może ograniczyć eskalację zachowań agresywnych.
Potrzeba świadomości i systemowego wsparcia
Zjawisko to wymaga szerszego uznania społecznego i włączenia w programy profilaktyczne. Potrzebujemy nie tylko lepszych narzędzi interwencji, ale też większego wsparcia dla rodziców i edukacji młodzieży w zakresie rozwiązywania konfliktów, komunikacji i radzenia sobie z emocjami.