Dyrektywa 2012/29/UE ustanawia minimalne standardy w zakresie praw, wsparcia i ochrony ofiar przestępstw. Jej celem jest zapewnienie godnego traktowania ofiar, dostępu do informacji, ochrony i udziału w postępowaniu karnym. Przed jej wdrożeniem polskie regulacje były fragmentaryczne. Ofiara, jako pokrzywdzony, miała ograniczone prawa procesowe. Brakowało zintegrowanego systemu wsparcia, mechanizmów ochrony i oceny potrzeb, a działania organizacji pozarządowych nie były systemowo wspierane ani koordynowane. Polska częściowo wdrożyła Dyrektywę 2012/29/UE do prawa krajowego. Po 2018 roku przyjęto niektóre zmiany prawne, m.in. rozszerzono definicję przemocy domowej na przemoc ekonomiczną i cyberprzemoc. Jednak nadal brakuje całościowej strategii zapewniającej pełne i spójne wdrożenie Dyrektywy.
Główne problemy w praktycznym stosowaniu
- Ofiary mają trudności w zrozumieniu swoich praw. Informacje są często przekazywane w sposób zbyt skomplikowany i mało przystępny.
- Ocena indywidualnych potrzeb ofiary jest sporadyczna, a brak wytycznych, narzędzi i szkoleń uniemożliwia jej skuteczne wdrażanie.
- Usługi wsparcia są nierównomiernie dostępne, zwłaszcza w regionach wiejskich.
- Tłumaczenia i interpretacje są niewystarczające, brakuje przeszkolonych tłumaczy, co ogranicza udział ofiar w postępowaniu.
- Odszkodowania są trudne do uzyskania: procedury są skomplikowane, mało znane, a kwoty często niewystarczające.
Obszary postępu
- Rozszerzenie katalogu przestępstw i definicji ofiary – m.in. uznanie dzieci świadków przemocy za ofiary bezpośrednie.
- NGO, takie jak Stowarzyszenie DROGA, aktywnie wspierają ofiary i uczestniczą w projektach unijnych.
Ograniczenia systemowe
- Brakuje ogólnokrajowej strategii wsparcia dla wszystkich ofiar przestępstw.
- Szkolenia dla profesjonalistów (policji, sędziów, prokuratorów) są głównie realizowane przez NGO i nie są systemowe.
- Niewystarczająca koordynacja pomiędzy instytucjami publicznymi i organizacjami pozarządowymi.
Rekomendacje
- Przyjęcie narodowej strategii wsparcia dla wszystkich ofiar.
- Uproszczenie języka komunikatów dla ofiar.
- Zapewnienie dostępności usług wsparcia w całym kraju.
- Wprowadzenie obowiązkowej oceny indywidualnych potrzeb.
- Finansowanie i standaryzacja szkoleń międzysektorowych.
Wiecej informacji na ten temat w raporcie przygotowanym przez Victims Support Europe w ramach projektu Benevict.