Kategoria: Building Bridges

Formalnie Polska wdrożyła Dyrektywę 2012/29/UE zmieniła przepisy, powołała ośrodki, przeszkoliła część funkcjonariuszy. Ale praktyka pokazuje co innego.
Zgłaszane są przypadki ignorowania praw ofiar, opóźnień w udzielaniu pomocy, braku koordynacji między instytucjami. Ofiary trafiają od drzwi do drzwi, nie wiedząc, kto im właściwie ma pomóc.

📊 Monitoring wdrażania dyrektywy praktycznie nie istnieje. Brakuje raportów, ewaluacji, skoordynowanej strategii międzyresortowej.
💬 NGO i lokalne podmioty często wykonują pracę za państwo, ale bez realnego wsparcia.
🧩 Dyrektywa działa tam, gdzie instytucje traktują ją poważnie. Potrzebujemy planu działania, który połączy prawo, praktykę i potrzeby ofiar.

Kampania jest realizowana przez Stowarzyszenie DROGA i Stowarzyszenie ARKA przy współpracy z wydziałem Prawa i Administracji UWM w Olsztynie w ramach projektu „Prawa człowieka dla ofiar przestępstw” współfinansowanego ze środków UE.

Wyrażone poglądy i opinie są jedynie opiniami autora lub autorów i niekoniecznie odzwierciedlają poglądy i opinie Unii Europejskiej lub Komisji Europejskiej. Unia Europejska ani organ przyznający nie ponoszą za nie odpowiedzialności.

Równość wobec prawa to fundament państwa prawa, ale w Polsce dostęp do pomocy dla ofiar często zależy od… kodu pocztowego.
W dużych miastach znajdziesz ośrodki pomocy, schroniska, bezpłatnych prawników. A na wsi? Czasem nawet nie ma psychologa. NGO w małych gminach działają z ogromnym wysiłkiem, jeśli w ogóle istnieją.
📍 Fundusz Sprawiedliwości teoretycznie finansuje sieć wsparcia, ale realnie wiele ofiar jest pozostawionych samym sobie.
👣 Przemoc dzieje się wszędzie, więc pomoc też musi być dostępna wszędzie.
🔄 Prosty postulat: wsparcie dla ofiar nie może być przywilejem wielkomiejskim. Musi być standardem niezależnie od miejsca zamieszkania.

Kampania jest realizowana przez Stowarzyszenie DROGA i Stowarzyszenie ARKA przy współpracy z wydziałem Prawa i Administracji UWM w Olsztynie w ramach projektu „Prawa człowieka dla ofiar przestępstw” współfinansowanego ze środków UE.

Wyrażone poglądy i opinie są jedynie opiniami autora lub autorów i niekoniecznie odzwierciedlają poglądy i opinie Unii Europejskiej lub Komisji Europejskiej. Unia Europejska ani organ przyznający nie ponoszą za nie odpowiedzialności.

Jednym z największych paradoksów wdrażania Dyrektywy w Polsce jest to, że wiele ofiar… nie wie, że w ogóle ma prawa. Brakuje czytelnych i zrozumiałych informacji, które byłyby przekazywane natychmiast w przystępny sposób i w odpowiednim języku.
Często informacje mają formę skomplikowanych pouczeń lub są wręczane bez omówienia, na etapie dużego stresu. Ofiara nie wie, co oznaczają zwroty prawne, jak skorzystać z pomocy, gdzie złożyć wniosek o ochronę czy kompensatę.
📉 Rezultat? Ofiary nie podejmują działań, tracą zaufanie do instytucji, czują się bezradne.
📢 Potrzebujemy systemu prostych, graficznych informacji: na komisariatach, w sądach, w Internecie, dostępnych także w wersjach dla dzieci, cudzoziemców i osób z niepełnosprawnościami.
Prawa działają tylko wtedy, gdy ktoś o nich wie i umie z nich skorzystać.

Kampania jest realizowana przez Stowarzyszenie DROGA i Stowarzyszenie ARKA przy współpracy z wydziałem Prawa i Administracji UWM w Olsztynie w ramach projektu „Prawa człowieka dla ofiar przestępstw” współfinansowanego ze środków UE.

Wyrażone poglądy i opinie są jedynie opiniami autora lub autorów i niekoniecznie odzwierciedlają poglądy i opinie Unii Europejskiej lub Komisji Europejskiej. Unia Europejska ani organ przyznający nie ponoszą za nie odpowiedzialności.

Dyrektywa gwarantuje dostęp do bezpłatnej pomocy psychologicznej – zwłaszcza dla ofiar przemocy seksualnej, domowej, dzieci i osób szczególnie narażonych. Niestety, w Polsce ten dostęp jest bardzo ograniczony.

Ofiary z mniejszych miast czy wsi często nie mają do kogo się zwrócić. Publiczne poradnie są przeciążone, a fundusze przyznawane NGO z Funduszu Sprawiedliwości nie zawsze są wystarczające. Często pomoc psychologiczna jedna wizyta i to tylko wtedy, gdy ofiara trafi do odpowiedniego punktu.
🧠 Trauma nie znika po pierwszej rozmowie.
👥 Osoby skrzywdzone potrzebują kompleksowego i długofalowego wsparcia, które jest dostępnie lokalnie, bez barier finansowych, w atmosferze zaufania.
💡 Czas na systemowe inwestycje w psychologów, psychiatrów i ośrodki interwencji kryzysowej!

Kampania jest realizowana przez Stowarzyszenie DROGA i Stowarzyszenie ARKA przy współpracy z wydziałem Prawa i Administracji UWM w Olsztynie w ramach projektu „Prawa człowieka dla ofiar przestępstw” współfinansowanego ze środków UE.

Wyrażone poglądy i opinie są jedynie opiniami autora lub autorów i niekoniecznie odzwierciedlają poglądy i opinie Unii Europejskiej lub Komisji Europejskiej. Unia Europejska ani organ przyznający nie ponoszą za nie odpowiedzialności.

Dyrektywa jasno mówi: każda ofiara ma prawo do zrozumienia i bycia zrozumianą i to od pierwszego kontaktu z Policją aż po udział w rozprawie sądowej. Dla osób nieznających języka polskiego oznacza to dostęp do tłumacza ustnego i pisemnego oraz dokumentów w zrozumiałej formie.
Tymczasem rzeczywistość bywa inna. Tłumacze są niedostępni, wzywani z opóźnieniem, a czasem w ogóle nie są obecni przy przesłuchaniu. Ofiary cudzoziemskie często nie rozumieją, co podpisały, nie wiedzą, jakie mają prawa i czego się od nich oczekuje.
👎 To nie tylko luka organizacyjna, to naruszenie prawa do sprawiedliwego procesu.
🗣️ Wystarczy jedno nieprzetłumaczone zdanie, by ofiara została wykluczona z własnej sprawy.
🔁 Potrzebujemy lepszej dostępności tłumaczeń i ich jakości, także w mniejszych miejscowościach i w trybie pilnym.

Kampania jest realizowana przez Stowarzyszenie DROGA i Stowarzyszenie ARKA przy współpracy z wydziałem Prawa i Administracji UWM w Olsztynie w ramach projektu „Prawa człowieka dla ofiar przestępstw” współfinansowanego ze środków UE.

Wyrażone poglądy i opinie są jedynie opiniami autora lub autorów i niekoniecznie odzwierciedlają poglądy i opinie Unii Europejskiej lub Komisji Europejskiej. Unia Europejska ani organ przyznający nie ponoszą za nie odpowiedzialności.

Należy zapewnić dzieciom – ofiarom przestępstw realne bezpieczeństwo i ochronę, wiele jej kluczowych założeń wciąż nie funkcjonuje w praktyce. Przykład? Oczekiwanie dziecka na przesłuchanie w tzw. „przyjaznym pokoju”.

🧸 Oczekiwanie nie takie przyjazne

Choć samo przesłuchanie bywa prowadzone w odpowiednich warunkach, problemem okazuje się… czas i miejsce oczekiwania. Dziecko często przebywa w hałaśliwym, stresującym korytarzu sądowym, z realnym ryzykiem spotkania sprawcy. To nie tylko zaniedbanie organizacyjne, to emocjonalne obciążenie, które może zniszczyć efekty całego procesu. Potrzebujemy zmian w infrastrukturze sądowej i logistyce przesłuchań. Już teraz.

🤝 Współpraca instytucji – punkt krytyczny

Pomoc ofiarom przemocy, szczególnie dzieciom, wymaga współpracy między sądami, Policją, prokuraturą i organizacjami pozarządowymi. Tymczasem taka współpraca bywa incydentalna i oparta na dobrej woli, a nie na trwałych zasadach. Czas na obowiązkowe, sformalizowane mechanizmy współpracy z NGO, bo bez nich system kuleje.

💻 Głos przez ekran – nowoczesne technologie w służbie ochrony

Brakuje rozwiązań IT, które pozwoliłyby ofiarom i świadkom zgłaszać przemoc na odległość. Gdy ofiara nie może lub nie chce mówić osobiście, powinna mieć możliwość działania przez aplikację, formularz, komunikator. To szansa także dla świadków tak, by zareagować, zanim będzie za późno.

📣 Świadomość społeczna – wciąż jej za mało!

Przemoc się zmienia. Jej formy, narzędzia, mechanizmy. Społeczeństwo musi być na bieżąco. Edukacja o prawach ofiar i reagowaniu na przemoc to nie jednorazowa kampania. To proces. Dlatego nie można rezygnować z działań uświadamiających w szkołach, mediach, urzędach.

Kampania jest realizowana przez Stowarzyszenie DROGA i Stowarzyszenie ARKA przy współpracy z wydziałem Prawa i Administracji UWM w Olsztynie w ramach projektu „Prawa człowieka dla ofiar przestępstw” współfinansowanego ze środków UE z programu Building Bridges.

Wyrażone poglądy i opinie są jedynie opiniami autora lub autorów i niekoniecznie odzwierciedlają poglądy i opinie Unii Europejskiej lub Komisji Europejskiej. Unia Europejska ani organ przyznający nie ponoszą za nie odpowiedzialności.

2 czerwca 2025 r. na Wydziale Prawa i Administracji Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego w Olsztynie odbyło się seminarium poświęcone wdrażaniu Dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2012/29/UE, ustanawiającej normy minimalne w zakresie praw, wsparcia i ochrony ofiar przestępstw. Wydarzenie zgromadziło ponad 60 uczestników – przedstawicieli instytucji wymiaru sprawiedliwości, środowiska akademickiego, organizacji pozarządowych oraz praktyków prawa.

Dlaczego Dyrektywa 2012/29/UE jest tak ważna?
To przełomowy akt prawny, który po raz pierwszy wprowadza w całej Unii Europejskiej wspólne standardy traktowania ofiar przestępstw. Kluczowym założeniem Dyrektywy jest uznanie ofiary za pełnoprawnego uczestnika postępowania, którego potrzeby, bezpieczeństwo i godność powinny być traktowane priorytetowo – niezależnie od rodzaju przestępstwa, miejsca jego popełnienia czy sytuacji życiowej osoby poszkodowanej.

🔹 Goście specjalni (online):
• Kazimierz Ujazdowski, Stałe Przedstawicielstwo RP przy Unii Europejskiej
• Aleksandra Ivaknovic , Z-ca Dyrektor organizacji Victim Support Europe

Aleksandra Ivanković podkreśliła znaczenie kompleksowego wsparcia dla ponad 5,8 mln ofiar przestępstw rocznie w Polsce. Przedstawiła kluczowe prawa wynikające z Dyrektywy 2012/29/UE, takie jak prawo do informacji, ochrony, rekompensaty i dostępu do usług wsparcia. Zwróciła uwagę na potrzebę indywidualnej oceny potrzeb ofiar oraz zapewnienia im aktywnej roli w postępowaniu. Omówiła również planowaną reformę Dyrektywy, obejmującą m.in. obowiązek wdrożenia infolinii 116 006, rozwój wsparcia w sądach i lepszą ochronę danych. Wskazała na konieczność lepszej koordynacji między służbami i dostępności usług transgranicznych. Podkreśliła, że bez rzetelnych danych trudno budować skuteczny system wsparcia.

🔹 Wystąpienia i dyskusje eksperckie:
W trakcie seminarium głos zabrali m.in.:
• prokurator Rafał Łyżwa – omawiając wyzwania praktyczne w stosowaniu przepisów Dyrektywy,
• dr Maciej Duda oraz dr Joanna Narodowska (UWM, Stowarzyszenie DROGA) – przedstawiając analizę aktualnego stanu wdrożenia w Polsce,
• dr hab. Justyna Karaźniewicz (UKW, DROGA) – komentując sytuację ofiar w świetle badań i orzecznictwa
• Katarzyna Tomaszewska z Kancelarii Adwokackiej Katarzyna Tomaszewska, która reprezentuje małoletnich w postępowaniach prowadzonych z ich udziałem

Podinsp. Dorota Rak (Pełnomocnik ds. Ochrony Praw Człowieka KWP w Olsztynie oraz nadkom. Ewa Szczepanek (Zastępca Naczelnika Wydziału Prewencji KWP w Olsztynie) zaprezentowały działania podejmowane przez Policję w obszarze ochrony praw człowieka oraz praktyczne aspekty realizacji procedury niebieskiej karty w oparciu o zadania i uprawnienia Policji. Seminarium było również okazją do przedstawienia narzędzi do wspierania komunikacji z ofiarami przestępstw, zwłaszcza mowy nienawiści wypracowanymi przez stowarzyszenie DROGA w ramach projektu UPGO współfinansowanego ze środków programu Erasmus Plus.

Wspólnym mianownikiem wystąpień była potrzeba dalszego wzmacniania roli ofiar w postępowaniach karnych, nie tylko jako źródeł dowodów, ale jako osób wymagających zindywidualizowanego podejścia, ochrony i sprawiedliwego traktowania.

Seminarium stało się również okazją do wymiany dobrych praktyk, zacieśnienia współpracy międzysektorowej oraz wspólnego namysłu nad tym, jak skutecznie wdrażać zapisy Dyrektywy 2012/29/UE w polskim systemie prawnym i instytucjonalnym.

Wydarzenie zostało organizowane w ramach projektu „Prawa człowieka dla ofiar przestępstw” realizowanego przez Stowarzyszenie DROGA i Stowarzyszenie ARKA przy współpracy z wydziałem Prawa i Administracji UWM w Olsztynie.

„Europejska Dyrektywa o ofiarach przestępstw – stan aktualny i perspektywy wdrożenia jej zapisów w Polsce”

📅 2 czerwca 2025 r.
📍 Wydział Prawa i Administracji, Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie, Aula Cytrynowa
🕤 Godz. 9:30–14:00 (rejestracja od 9:30)

Serdecznie zapraszamy na seminarium poświęcone aktualnemu stanowi wdrożenia Dyrektywy 2012/29/UE ustanawiającej normy minimalne w zakresie praw, wsparcia i ochrony ofiar przestępstw.

Dlaczego Dyrektywa 2012/29/UE jest tak ważna?
To przełomowy akt prawny, który wprowadza uniwersalne standardy traktowania ofiar przestępstw w Unii Europejskiej, niezależnie od rodzaju przestępstwa, miejsca jego popełnienia czy sytuacji osobistej ofiary. Dyrektywa uznaje ofiarę za aktywny podmiot postępowania, a nie tylko źródło dowodów, i kładzie nacisk na indywidualne potrzeby, ochronę i godność każdego człowieka poszkodowanego przestępstwem.

🔹 Goście specjalni (online):
• Kazimierz Ujazdowski – Stałe Przedstawicielstwo RP przy UE
• Levent Altan – Dyrektor Zarządzający Victim Support Europe

🔹 Wystąpienia m.in.:
• prokurator Rafał Łyżwa, dr Maciej Duda (UWM, DROGA),
• dr Joanna Narodowska (UWM, DROGA), dr hab. Justyna Karaźniewicz (UKW, DROGA),
• przedstawiciele prokuratury, policji, kancelarii prawnych oraz środowiska akademickiego

Program seminarium:

Zwieńczeniem wydarzenia będzie panel ekspercki moderowany przez prof. UWM Krystynę Szczechowicz.

📢 Udział w konferencji jest bezpłatny.
📩 Liczba miejsc ograniczona!

Wydarzenie organizowane w ramach projektu „Prawa człowieka dla ofiar przestępstw” realizowanego przez Stowarzyszenie DROGA i Stowarzyszenie ARKA.

Choć unijna Dyrektywa 2012/29/UE ustanawiająca normy minimalne w zakresie praw, wsparcia i ochrony ofiar przestępstw została formalnie wdrożona w Polsce już w 2018 roku, zmiany w polskim porządku prawnym od tego czasu są ograniczone. Najważniejszy postęp to projekt ustawy z 2023 roku o przeciwdziałaniu przemocy domowej, który rozszerza definicję ofiary o przypadki przemocy w związkach intymnych, zgodnie z europejskimi standardami.

W końcu 2022 roku wprowadzono również artykuł 52a Kodeksu postępowania karnego, umożliwiający indywidualną ocenę potrzeb ochrony każdej ofiary. W tym samym czasie zmieniono przepisy dotyczące dzieci–ofiar, rozwiązując problemy z weryfikacją wieku i gwarantując właściwe traktowanie procesowe. Mimo to wiele praw zapisanych w Dyrektywie nadal nie znajduje pełnego odzwierciedlenia w praktyce: brakuje dostępnych i jasnych informacji dla ofiar, wsparcia tłumaczeniowego, wystarczająco rozwiniętych usług pomocy oraz spójnego systemu wsparcia prawnego.

W związku z powyższym serdecznie zapraszamy do udziału w seminarium pt.:

„Europejska Dyrektywa o ofiarach przestępstw – stan aktualny i perspektywy wdrożenia jej zapisów w Polsce”, które odbędzie się 2 czerwca 2025 r. w Uniwersytecie Warmińsko-Mazurskim w Olsztynie, Wydział Prawa i Administracji, Aula Cytrynowa.

Spotkanie będzie okazją do analizy dotychczasowych osiągnięć, dyskusji nad aktualnymi brakami oraz wymiany doświadczeń między przedstawicielami organizacji społecznych, instytucji wymiaru sprawiedliwości i administracji publicznej. Razem możemy wypracować rekomendacje, które przybliżą nas do pełnej i skutecznej implementacji unijnych standardów ochrony ofiar przestępstw.

Program seminarium już wkrótce!

Organizatorzy: Stowarzyszenie Pomocy Dzieciom i Rodzinie ARKA, Wydział Prawa i Administracji UWM w Olsztynie, Stowarzyszenie Wspierania Działań na Rzecz Osób Potrzebujących DROGA.

Seminarium stanowi część projektu „Prawa człowieka dla ofiar przestępstw”, który jest finansowany ze środków UE w ramach projektu “Building Bridges – Civic Capital in Local Communities.