Celem projektu pt.: „Popularyzacja zapisów europejskiej dyrektywy ustanawiającej normy minimalne w zakresie praw, wsparcia i ochrony ofiar przestępstw” jest wsparcie na poziomie lokalnym wdrażania europejskiej dyrektywy ds. ofiar 2012/29/UE z dnia 25.10.2012 r. przyjętej przez Parlament Europejski i Radę Europejską. Dyrektywa ta ustanowiła normy minimalne w zakresie praw, wsparcia i ochrony ofiar przestępstw dla wszystkich krajów EU. Badania pokazują, iż kraje EU, w tym Polska nie realizują w wystarczającym stopniu zaleceń dyrektywy, a instytucje i obywatele Polski posiadają niewielką wiedzę w zakresie praw ofiar przestępstw. Projekt polega na realizacji:
- szkoleń skierowanych do instytucji i organizacji wspierających prawa ofiar na temat zapisów Dyrektywy, zwłaszcza stosowanie języka wrażliwego na sytuację ofiar przestępstw w sytuacji pierwszego kontaktu z nimi oraz
- przeprowadzenia kampanii społecznej w mediach społecznościowych i w Internecie, której zadaniem będzie upowszechnianie praw ofiar wynikających z jej obowiązywania jako praw podstawowych.
Projekt będzie realizowany w okresie od 1 grudnia 2023 r. do 31 lipca 2024 r. i jest dofinansowany ze środków UE w ramach programu CERV.
W dniach 15-16 marca w Olsztynie odbyło spotkanie sieciujące organizacji współpracujących w ramach projektu SPLOT wartości. W trakcie spotkania pracowaliśmy nad podnoszeniem kompetencji organizacji pozarządowych w kontekście promocji praw człowieka. Spotkanie zostało zorganizowane przez operatora grantów SPLOT wartości stowarzyszenie Ośrodek Wspierania Organizacji Pozarządowych z Białegostoku oraz stowarzyszenie FOSA z Olsztyna. W spotkaniu wzięli udział przedstawiciele: Stowarzyszenia DROGA, Stowarzyszenia Kobieta Na Plus z Rucianego Nida, Fundacja „Sokólski Fundusz Lokalny”, Stowarzyszenie Przyjaciół Słomianki, Stowarzyszenie Teraz My, Stowarzyszenie Potrzebni na Plus, Fundacja REYBUDHELP, Fundacja Sztuka i Dom, Fundacja Żywa Przestrzeń.
W dniach 15-16 lutego br. w MOPS w Olsztynku odbyło się pierwsze szkolenie skierowane do pracowników sądów, policji, miejskich ośrodków pomocy społecznej, przedstawicieli organizacji pozarządowych, liderów społeczności lokalnych i osób w zakresie stosowania komunikacji z ofiarami przestępstw, której celem jest unikanie wtórnej wiktymizacji. Zajęcia były prowadzone przez Panią Ewę Szerszeniewską oraz Agatę Potkaj. Następne szkolenia odbędą się w dniach 14-15 marca 2024 r. w Olsztynku w siedzibie MOPS, przy ul. Niepodległości 19. Szkolenie zostało zorganizowane we współpracy z MOPS w Olsztynku.
Standardy jakości wsparcia ofiar przestępstw: indywidualne potrzeby ofiar
W ramach obowiązującej Dyrektywy 2012/29/EU dotyczącej praw ofiar państwa członkowskie zobowiązały się wdrożyć ogólne, jak i specjalistyczne powinny standardy jakości ochrony prawnej ofiar przestępstw. Standardy te mogą być stosowane jako kryteria oceny istniejących usług, ale również mogą również służyć jako wytyczne przy opracowywaniu nowych usług. Ponadto, co warto podkreślić służą one jako punkt odniesienia dla oceny usług wsparcia w danym kraju. W szczególności standardy te mają na celu ocenę, czy usługi wsparcia są dostępne dla wszystkich rodzajów ofiar przestępstw, szanowanie ofiar i traktowanie ich z uprzejmością i godnością, zapewnienie ofiarom bezpieczeństwa oraz reagowanie na indywidualne potrzeby ofiar.
INDYWIDUALNE POTRZEBY OFIAR
Wsparcie powinno być dostosowane do indywidualnych potrzeb ofiary, jej różnych umiejętności. W rzeczywistości, poza ogólnymi potrzebami wszystkich ofiar i specyficznymi potrzebami niektórych grup, każda ofiara będzie posiada swoje specyficzne potrzeby, które powinny zostać ocenione podczas pierwszego kontaktu z instytucją wsparcia. Ocena taka powinna uwzględniać kontekst i okoliczności przestępstwa, a także potrzeby fizyczne, emocjonalne, społeczne, prawne, praktyczne i finansowe ofiary.
Dzięki modelowi opieki stopniowanej, często stosowanemu w opiece psychiatrycznej , specjaliści mogą określić, jakiej opieki potrzebuje konkretna ofiara w danym momencie. Decyzje o udzielonym wsparciu muszą zostać podjęte w drodze indywidualnej oceny potrzeb.
Standardy jakości wsparcia ofiar przestępstw w Dyrektywie UE dot. praw ofiar – dostępność usług
W ramach obowiązującej Dyrektywy 2012/29/EU dotyczącej praw ofiar państwa członkowskie zobowiązały się wdrożyć ogólne, jak i specjalistyczne powinny standardy jakości ochrony prawnej ofiar przestępstw. Standardy te mogą być stosowane jako kryteria oceny istniejących usług, ale również mogą również służyć jako wytyczne przy opracowywaniu nowych usług. Ponadto, co warto podkreślić służą one jako punkt odniesienia dla oceny usług wsparcia w danym kraju. W szczególności standardy te mają na celu ocenę, czy usługi wsparcia są dostępne dla wszystkich rodzajów ofiar przestępstw, szanowanie ofiar i traktowanie ich z uprzejmością i godnością, zapewnienie ofiarom bezpieczeństwa oraz reagowanie na indywidualne potrzeby ofiar.
DOSTĘPNOŚĆ DO WSZYSTKICH OFIAR PRZESTĘPSTW
Usługi wsparcia powinny być dostępne dla wszystkich ofiar przestępstw, tj. niezależnie od rodzaju przestępstwa i tego, czy przestępstwo zostało zgłoszone, czy nie; niezależnie od wieku ofiary, pochodzenia kulturowego, języka itp. a organizacje udzielające pomocy ofiarom powinny posiadać politykę zapewniającą wysokiej jakości zasady niedyskryminacji. Rodzaj dostępnych usług powinien być widoczny i dobrze reklamowany. Udostępnienie usług wszystkim rodzajom ofiar wymaga wprowadzenia środków zapewniających możliwość dotarcia do grup szczególnie wrażliwych (np. dzieci, osób starszych, osób niepełnosprawnych), nawet jeśli poszukują one aktywnie pomocy. Standard ten został opracowany z myślą o ogólnych usługach wsparcia.
Na drodze do zmian zapisów europejskiej Dyrektywy ds. praw ofiar przestępstw
Przypominamy, że trwają prace Komisji Europejskiej i jej partnerów społecznych nad zmianami w zapisach Dyrektywy 2012/29/UE dotyczącej praw ofiar przestępstw. W tym celu Victim Support Europe (VSE) opracowała dokument pt.:”Model Provisions Paper” (MPP), w którym przedstawia wizję zmienionej dyrektywy w sprawie praw ofiar w oparciu o badania i analizy potrzeb, pochodzące z dokumentów opracowanych przez instytucje i agencje UE oraz inne organizacje eksperckie. Przyjęta przez Komisję Europejską i Parlament Europejski Dyrektywa o prawach ofiar z 2012 r. stworzyła solidny fundament do uznawania praw ofiar związanych z zachowaniem należytej ochrony, wsparcia, dostępie do wymiaru sprawiedliwości i odszkodowania.
Niestety, zdecydowana większość ofiar nigdy nie zgłasza przestępstwa na policję i nie szuka sprawiedliwości. Wiele osób wciąż napotyka liczne bariery w korzystaniu ze swoich praw, gdyż spora cześć przepisów nie jest wdrażanych w praktyce przez państwa członkowskie.
Wizja przedstawiona w dokumencie dotyczącym przepisów modelowych (MPP) opiera się na założeniu, że:
- Państwa muszą przyjąć krajowe ramy kompleksowego wsparcia dla ofiar, które regulują świadczenie wsparcia wszystkim ofiarom w sposób spójny i systemowy, zapewniają wdrożenie wszystkich praw ofiar i zaspokojenie ich potrzeb. Zmiany mają na celu utworzenie usług wsparcia dla poszkodowanych takich jak infolinia 116 006 we wszystkich państwach członkowskich , których funkcjonowanie jest wzajemnie skoordynowane i zgodnie z najwyższymi standardami jakości.
- Należy wdrożyć przepisy, które zapewnią ofiarom bezpieczne i swobodne zgłaszanie przestępstw oraz wsparcie i ochronę w zakresie korzystania z praw przez cały czas trwania postępowania karnego. Poprawki mają na celu wzmocnienie istniejących praw, takich jak prawo do pomocy prawnej, przy jednoczesnym zapewnieniu ofiarom dostępu do ochrony w formie sądowych usług wsparcia i pomocy prawnej.
- Poprawki mają na celu ustanowienie procedur komunikacji z ofiarami we wszystkich państwach członkowskich, przekazywanie informacji osobom poszkodowanym w sposób systemowy i zapewnienie, że zostaną one przekazane językiem zrozumiałym dla zwykłych obywateli.