Zgodnie z art. 16 Dyrektywy 2012/29/UE zwanej Dyrektywą ds. Ofiar państwa członkowskie powinny zapewnić ofiarom przestępstw prawo do uzyskania w toku postępowania karnego decyzji w sprawie odszkodowania od sprawcy. Badania na temat wdrożenia Dyrektywy pokazują iż, dostęp ofiar do odszkodowania dla sprawcy może utrudniać szereg problemów tj.:
1) Orzeczenie nie zapada w postępowaniu karnym. Nierzadko decyzje dotyczące odszkodowania kierowane są do sądów cywilnych. Podaje się różne powody tego stanu rzeczy, w tym złożoność roszczenia lub ryzyko niepotrzebnej zwłoki.
2) Złożoność procesu składania wniosku i dostarczania dowodów. W zależności od jurysdykcji ofiary mogą napotkać duże obciążenia proceduralne, w tym związane z gromadzeniem dowodów, aby dochodzić swoich roszczeń odszkodowawczych w postępowaniu karnym.
3) Ograniczenie kosztów kwalifikowanych. Chociaż Dyrektywa stanowi, że decyzje powinny być podejmowane w rozsądnym terminie, nie ma definicji ani szczegółowych wytycznych wyjaśniających, co to oznacza. Doprowadziło to do dużych rozbieżności w terminach wydawania decyzji i niewielkiej zachęty do dostosowania organizacji postępowań i decyzji odszkodowawczych w celu zminimalizowania opóźnień
4) Wysokość odszkodowania nie pokrywa w pełni szkody. Państwa przyjmują różne podejścia do tego, jakie szkody powinny zostać zrekompensowane. Oznacza to, że w niektórych krajach wszelkie formy szkód materialnych i moralnych m.in. szkody emocjonalne i psychiczne, mogą być brane pod uwagę przy podejmowaniu każdej decyzji. W innych przypadkach kwalifikowalność może ograniczać się do szkód materialnych.
Zatem nawet w przypadku podjęcia decyzji, ramy czasowe płatności mogą mieć negatywny wpływ na wartość i wykorzystanie rekompensaty, zwłaszcza gdy płatność jest rozłożona na miesiące lub lata. Może mieć to miejsce w przypadku, gdy od sprawcy wymaga się jedynie dokonywania bardzo niewielkich płatności tygodniowych lub miesięcznych, np. zaliczki na podatek dochodowy. To skutecznie ogranicza możliwość wykorzystania wartości takiego odszkodowania na pokrycie wysokich kosztów początkowych, takich jak koszty pogrzebu lub opłaty medyczne. Nawet jeśli decyzję o przyznaniu odszkodowania dla sprawcy podejmą sądy karne, sprawca w rzeczywistości nie może dokonać żadnych płatności. Zmusza to ofiary do dochodzenia egzekucji na drodze sądów cywilnych lub do bezpośredniego kontaktu ze sprawcą.
Artykuł powstał w ramach grantu pt.: „Popularyzacja zapisów europejskiej dyrektywy ustanawiającej normy minimalne w zakresie praw, wsparcia i ochrony ofiar przestępstw”, który jest dofinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach projektu SPLOT WARTOŚCI.
