Prawo do odszkodowania dla ofiar przestępstw

Zgodnie z art. 16 Dyrektywy 2012/29/UE zwanej Dyrektywą ds. Ofiar państwa członkowskie powinny zapewnić ofiarom przestępstw prawo do uzyskania w toku postępowania karnego decyzji w sprawie odszkodowania od sprawcy. Badania na temat wdrożenia Dyrektywy pokazują iż, dostęp ofiar do odszkodowania dla sprawcy może utrudniać szereg problemów tj.:

1) Orzeczenie nie zapada w postępowaniu karnym. Nierzadko decyzje dotyczące odszkodowania kierowane są do sądów cywilnych. Podaje się różne powody tego stanu rzeczy, w tym złożoność roszczenia lub ryzyko niepotrzebnej zwłoki.

2) Złożoność procesu składania wniosku i dostarczania dowodów. W zależności od jurysdykcji ofiary mogą napotkać duże obciążenia proceduralne, w tym związane z gromadzeniem dowodów, aby dochodzić swoich roszczeń odszkodowawczych w postępowaniu karnym.

3) Ograniczenie kosztów kwalifikowanych. Chociaż Dyrektywa stanowi, że decyzje powinny być podejmowane w rozsądnym terminie, nie ma definicji ani szczegółowych wytycznych wyjaśniających, co to oznacza. Doprowadziło to do dużych rozbieżności w terminach wydawania decyzji i niewielkiej zachęty do dostosowania organizacji postępowań i decyzji odszkodowawczych w celu zminimalizowania opóźnień

4) Wysokość odszkodowania nie pokrywa w pełni szkody. Państwa przyjmują różne podejścia do tego, jakie szkody powinny zostać zrekompensowane. Oznacza to, że w niektórych krajach wszelkie formy szkód materialnych i moralnych m.in. szkody emocjonalne i psychiczne, mogą być brane pod uwagę przy podejmowaniu każdej decyzji. W innych przypadkach kwalifikowalność może ograniczać się do szkód materialnych.

Zatem nawet w przypadku podjęcia decyzji, ramy czasowe płatności mogą mieć negatywny wpływ na wartość i wykorzystanie rekompensaty, zwłaszcza gdy płatność jest rozłożona na miesiące lub lata. Może mieć to miejsce w przypadku, gdy od sprawcy wymaga się jedynie dokonywania bardzo niewielkich płatności tygodniowych lub miesięcznych, np. zaliczki na podatek dochodowy. To skutecznie ogranicza możliwość wykorzystania wartości takiego odszkodowania na pokrycie wysokich kosztów początkowych, takich jak koszty pogrzebu lub opłaty medyczne. Nawet jeśli decyzję o przyznaniu odszkodowania dla sprawcy podejmą sądy karne, sprawca w rzeczywistości nie może dokonać żadnych płatności. Zmusza to ofiary do dochodzenia egzekucji na drodze sądów cywilnych lub do bezpośredniego kontaktu ze sprawcą.

Artykuł powstał w ramach grantu pt.: „Popularyzacja zapisów europejskiej dyrektywy ustanawiającej normy minimalne w zakresie praw, wsparcia i ochrony ofiar przestępstw”, który jest dofinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach projektu SPLOT WARTOŚCI.

Pomoc ofiarom przestępstw w uzyskaniu informacji i zrozumieniu informacji

Dotychczasowe analizy na temat dostępu ofiar przestępstw do informacji przeprowadzone w Unii Europejskiej wskazują, że należy dokonać rewizji podejścia do tego zagadnienia. Nowe rozwiązania w tym obszarze powinny uwzględniać treść przekazywanych informacji ofiarom, ich złożoność oraz konieczność angażowania różnorodnych podmiotów.

Rozwiązanie tego problemu możliwe jest poprzez opracowanie kompleksowych ram komunikacji. Tego typu działanie nie tylko usprawniłoby przekazywanie informacji ofiarom, lecz także przyniosłoby korzyści praktyczne i psychologiczne. Systematyczne podejście skupia się na ułatwieniu komunikacji ofiar z pracownikami wymiaru sprawiedliwości, co spełni ich potrzeby w zakresie wzmacniania pozycji, empatii oraz aktywnego słuchania. Ta zmiana zagwarantuje większą dostępność odpowiednich narzędzi i środków, umożliwiających dostosowanie się do indywidualnych potrzeb ofiar, takich jak zaburzenia wzroku, mowy i słuchu, a także uwzględnienie traumy i innych skutków przestępstwa.

Strategia powinna także określić standardy oraz kluczowe zasady związane z przekazywaniem informacji. Mogą one obejmować:

1) Dostarczanie informacji w różnych formatach.
2) Zapewnienie dokładności, wiarygodności i godności informacji.
3) Uproszczenie informacji, aby były łatwe do zrozumienia.
4) Dostępność informacji dla wszystkich ofiar.
5) Aktualizowanie i powtarzanie informacji.
6) Dostosowanie informacji do indywidualnych potrzeb i aktualności.
7) Podleganie informacji działaniu.

W związku z tym rządy krajów członkowskich powinny przygotować różnorodne formy przekazywania informacji, w tym ulotki, dokumenty, strony internetowe, filmy, infografiki, przewodniki interaktywne itp. Narzędzia te powinny być opracowane zgodnie z prostymi zasadami językowymi, dostosowane do konkretnej sytuacji lub potrzeb, w tym dla osób niepełnosprawnych lub przetłumaczone na popularne języki obce. Kilka państw członkowskich przygotowało już ulotki i strony internetowe, zawierające łatwo zrozumiałe informacje na temat systemu wymiaru sprawiedliwości w sprawach karnych oraz roli ofiar, co można zaobserwować na przykładzie Francji.

Oprócz materiałów informacyjnych istotnym sposobem przekazywania informacji są ustne wyjaśnienia pracowników wymiaru sprawiedliwości. W tym celu należy zapewnić osobom pracującym z ofiarami odpowiednie szkolenie z zakresu skutecznej komunikacji. Szkolenie powinno koncentrować się na rodzajach informacji potrzebnych ofiarom, dostarczanych w sposób uwzględniający traumę i wrażliwość, oraz na metodach dostosowania przekazu informacji do indywidualnej sytuacji i potrzeb osobistych ofiary.

Artykuł powstał z grantu realizowanego ze środków Unii Europejskiej w ramach projektu SPLOT WARTOŚCI.

Spotkanie sieciujące SPLOT wartości

W dniach 15-16 marca w Olsztynie odbyło spotkanie sieciujące organizacji współpracujących w ramach projektu SPLOT wartości. W trakcie spotkania pracowaliśmy nad podnoszeniem kompetencji organizacji pozarządowych w kontekście promocji praw człowieka. Spotkanie zostało zorganizowane przez operatora grantów SPLOT wartości stowarzyszenie Ośrodek Wspierania Organizacji Pozarządowych z Białegostoku oraz stowarzyszenie FOSA z Olsztyna. W spotkaniu wzięli udział przedstawiciele: Stowarzyszenia DROGA, Stowarzyszenia Kobieta Na Plus z Rucianego Nida, Fundacja „Sokólski Fundusz Lokalny”, Stowarzyszenie Przyjaciół Słomianki, Stowarzyszenie Teraz My, Stowarzyszenie Potrzebni na Plus, Fundacja REYBUDHELP, Fundacja Sztuka i Dom, Fundacja Żywa Przestrzeń.

Zakończenie rekrutacji na szkolenie zakresie stosowania komunikacji z ofiarami przestępstw

Informujemy, że w związku z dużą ilością zgłoszeń rekrutacja na szkolenie zakresie stosowania komunikacji z ofiarami przestępstw, której celem jest unikanie wtórnej wiktymizacji zaplanowania w dniach 14-15 marca 2024 r. w Olsztynku została zakończona.

Szkolenia w ramach grantu pt.: „Popularyzacja zapisów europejskiej dyrektywy ustanawiającej normy minimalne w zakresie praw, wsparcia i ochrony ofiar przestępstw”, są dofinansowane ze środków Unii Europejskiej w ramach projektu SPLOT WARTOŚCI.

Relacja ze szkolenia na temat komunikacji z ofiarami przestępstw

W dniach 15-16 lutego br. w MOPS w Olsztynku odbyło się pierwsze szkolenie skierowane do pracowników sądów, policji, miejskich ośrodków pomocy społecznej, przedstawicieli organizacji pozarządowych, liderów społeczności lokalnych i osób w zakresie stosowania komunikacji z ofiarami przestępstw, której celem jest unikanie wtórnej wiktymizacji. Zajęcia były prowadzone przez Panią Ewę Szerszeniewską oraz Agatę Potkaj. Następne szkolenia odbędą się w dniach 14-15 marca 2024 r. w Olsztynku w siedzibie MOPS, przy ul. Niepodległości 19. Szkolenie zostało zorganizowane we współpracy z MOPS w Olsztynku.

Poniżej relacja zdjęciowa:

Szkolenia zostały realizowane w ramach grantu pt.: „Popularyzacja zapisów europejskiej dyrektywy ustanawiającej normy minimalne w zakresie praw, wsparcia i ochrony ofiar przestępstw”, który jest dofinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach projektu SPLOT WARTOŚCI.

Standardy jakości wsparcia ofiar przestępstw: indywidualne potrzeby ofiar

W ramach obowiązującej Dyrektywy 2012/29/EU dotyczącej praw ofiar państwa członkowskie zobowiązały się wdrożyć ogólne, jak i specjalistyczne powinny standardy jakości ochrony prawnej ofiar przestępstw. Standardy te mogą być stosowane jako kryteria oceny istniejących usług, ale również mogą również służyć jako wytyczne przy opracowywaniu nowych usług. Ponadto, co warto podkreślić służą one jako punkt odniesienia dla oceny usług wsparcia w danym kraju. W szczególności standardy te mają na celu ocenę, czy usługi wsparcia są dostępne dla wszystkich rodzajów ofiar przestępstw, szanowanie ofiar i traktowanie ich z uprzejmością i godnością, zapewnienie ofiarom bezpieczeństwa oraz reagowanie na indywidualne potrzeby ofiar.

INDYWIDUALNE POTRZEBY OFIAR
Wsparcie powinno być dostosowane do indywidualnych potrzeb ofiary, jej różnych umiejętności. W rzeczywistości, poza ogólnymi potrzebami wszystkich ofiar i specyficznymi potrzebami niektórych grup, każda ofiara będzie posiada swoje specyficzne potrzeby, które powinny zostać ocenione podczas pierwszego kontaktu z instytucją wsparcia. Ocena taka powinna uwzględniać kontekst i okoliczności przestępstwa, a także potrzeby fizyczne, emocjonalne, społeczne, prawne, praktyczne i finansowe ofiary.
Dzięki modelowi opieki stopniowanej, często stosowanemu w opiece psychiatrycznej , specjaliści mogą określić, jakiej opieki potrzebuje konkretna ofiara w danym momencie. Decyzje o udzielonym wsparciu muszą zostać podjęte w drodze indywidualnej oceny potrzeb.

Grant realizowany ze środków Unii Europejskiej w ramach projektu SPLOT WARTOŚCI.

Standardy jakości wsparcia ofiar przestępstw w Dyrektywie UE dot. praw ofiar – dostępność usług

W ramach obowiązującej Dyrektywy 2012/29/EU dotyczącej praw ofiar państwa członkowskie zobowiązały się wdrożyć ogólne, jak i specjalistyczne powinny standardy jakości ochrony prawnej ofiar przestępstw. Standardy te mogą być stosowane jako kryteria oceny istniejących usług, ale również mogą również służyć jako wytyczne przy opracowywaniu nowych usług. Ponadto, co warto podkreślić służą one jako punkt odniesienia dla oceny usług wsparcia w danym kraju. W szczególności standardy te mają na celu ocenę, czy usługi wsparcia są dostępne dla wszystkich rodzajów ofiar przestępstw, szanowanie ofiar i traktowanie ich z uprzejmością i godnością, zapewnienie ofiarom bezpieczeństwa oraz reagowanie na indywidualne potrzeby ofiar.

DOSTĘPNOŚĆ DO WSZYSTKICH OFIAR PRZESTĘPSTW

Usługi wsparcia powinny być dostępne dla wszystkich ofiar przestępstw, tj. niezależnie od rodzaju przestępstwa i tego, czy przestępstwo zostało zgłoszone, czy nie; niezależnie od wieku ofiary, pochodzenia kulturowego, języka itp. a organizacje udzielające pomocy ofiarom powinny posiadać politykę zapewniającą wysokiej jakości zasady niedyskryminacji. Rodzaj dostępnych usług powinien być widoczny i dobrze reklamowany. Udostępnienie usług wszystkim rodzajom ofiar wymaga wprowadzenia środków zapewniających możliwość dotarcia do grup szczególnie wrażliwych (np. dzieci, osób starszych, osób niepełnosprawnych), nawet jeśli poszukują one aktywnie pomocy. Standard ten został opracowany z myślą o ogólnych usługach wsparcia.

Grant realizowany ze środków Unii Europejskiej w ramach projektu SPLOT WARTOŚCI

Informacja o rekrutacji na szkolenia w zakresie stosowania języka przyjaznego ofiarom ofiar przestępstw

Informujemy, iż wkrótce rozpoczynamy nabór na nieodpłatne szkolenia skierowane do pracowników sądów, policji, miejskich ośrodków pomocy społecznej, przedstawicieli organizacji pozarządowych, liderów społeczności lokalnych i osób w zakresie stosowania komunikacji z ofiarami przestępstw, której celem jest unikanie wtórnej wiktymizacji.

Szkolenia zostaną zorganizowane w lutym br. w Olsztynku i będą prowadzone przez Panią Ewę Szerszeniewską oraz Agatę Potkaj. Wstępne zgłoszenia od instytucji jak i poszczególnych osób przyjmujemy na adres mailowy stowarzyszenia oraz za pośrednictwem mediów społecznościowych. Szczegółowy termin szkoleń wraz z terminami zostanie podany wkrótce.

Szkolenia zostaną zrealizowane nieodpłatnie w ramach grantu pt.: „Popularyzacja zapisów europejskiej dyrektywy ustanawiającej normy minimalne w zakresie praw, wsparcia i ochrony ofiar przestępstw”, który jest dofinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach projektu SPLOT WARTOŚCI.

Na drodze do zmian zapisów europejskiej Dyrektywy ds. praw ofiar przestępstw

Przypominamy, że trwają prace Komisji Europejskiej i jej partnerów społecznych nad zmianami w zapisach Dyrektywy 2012/29/UE dotyczącej praw ofiar przestępstw. W tym celu Victim Support Europe (VSE) opracowała dokument pt.:”Model Provisions Paper” (MPP), w którym przedstawia wizję zmienionej dyrektywy w sprawie praw ofiar w oparciu o badania i analizy potrzeb, pochodzące z dokumentów opracowanych przez instytucje i agencje UE oraz inne organizacje eksperckie. Przyjęta przez Komisję Europejską i Parlament Europejski Dyrektywa o prawach ofiar z 2012 r. stworzyła solidny fundament do uznawania praw ofiar związanych z zachowaniem należytej ochrony, wsparcia, dostępie do wymiaru sprawiedliwości i odszkodowania.

Niestety, zdecydowana większość ofiar nigdy nie zgłasza przestępstwa na policję i nie szuka sprawiedliwości. Wiele osób wciąż napotyka liczne bariery w korzystaniu ze swoich praw, gdyż spora cześć przepisów nie jest wdrażanych w praktyce przez państwa członkowskie.

Wizja przedstawiona w dokumencie dotyczącym przepisów modelowych (MPP) opiera się na założeniu, że:

  1. Państwa muszą przyjąć krajowe ramy kompleksowego wsparcia dla ofiar, które regulują świadczenie wsparcia wszystkim ofiarom w sposób spójny i systemowy, zapewniają wdrożenie wszystkich praw ofiar i zaspokojenie ich potrzeb. Zmiany mają na celu utworzenie usług wsparcia dla poszkodowanych takich jak infolinia 116 006 we wszystkich państwach członkowskich , których funkcjonowanie jest wzajemnie skoordynowane i zgodnie z najwyższymi standardami jakości.
  2. Należy wdrożyć przepisy, które zapewnią ofiarom bezpieczne i swobodne zgłaszanie przestępstw oraz wsparcie i ochronę w zakresie korzystania z praw przez cały czas trwania postępowania karnego. Poprawki mają na celu wzmocnienie istniejących praw, takich jak prawo do pomocy prawnej, przy jednoczesnym zapewnieniu ofiarom dostępu do ochrony w formie sądowych usług wsparcia i pomocy prawnej.
  3. Poprawki mają na celu ustanowienie procedur komunikacji z ofiarami we wszystkich państwach członkowskich, przekazywanie informacji osobom poszkodowanym w sposób systemowy i zapewnienie, że zostaną one przekazane językiem zrozumiałym dla zwykłych obywateli.

Grant realizowany ze środków Unii Europejskiej w ramach projektu SPLOT WARTOŚCI